آلن پو مرد تنها مرد خواندنی

 

 آلن پو درکودکی والدینش را ازدست داد و یتیم شد.آنها بازیگر تئاترسیاری بودند که از شهری به شهری می‌رفتند وشبها غالبا درقهوه خانه ها ومسافرخانه های ارزان قیمت بیتوته می‌کردند. بعدها آلن پو به علت فشارهای روحی، تریاکی والکلی شد وحتا یکبار دست به خودکشی زد وسرانجام درسن 40 سالگی درفقر و تنگدستی درگذشت. درآن زمان جو ادبی ومحیط فرهنگی هم غرق شبه روشنفکران اشرافزاده وبورژوازی درحال رشد بود که با تکیه براخلاق مزورانه مسیحیت پیوریتان هرگونه نوگرایی، برخوردانتقادی با ادب وفرهنگ را با تهمت، بایکوت، اخراج، فشارمالی و پرونده سازی جعلی پاسخ میدادند واز منتقد ادبی جدی فقط انتظار تحسین دلمشغولی های ادبی میانباره و بد اشرافزادگان و تحصیلکرده های بچه بورژوا را داشتند.

موضوع تمام آثار آلن پو، ریشه درمبارزه ‌ی دائم او با فقرمالی دارد. زالوهای فرهنگ رسمی وحاکم نیزبه تحقیر و استثمارمداوم او می‌پرداختند. او اولین نویسنده‌ی آمریکایی است که سعی نمود ازطریق نویسندگی امرارمعاش کند، ولی فقدان قانون تالیف تصویب شده درآن زمان سبب شد که ناشرین ومطبوعات، مطالب خارجی را مجانی ترجمه، تا نویسندگان داخلی نتوانند با آنها رقابت کنند.آلن پو، رویای ترقی و رفاه آمریکایی را کابوس دروغینی می‌دانست و با نقدهای ادبی- فرهنگی اش به مبارزه با تولیدات رسمی بی خطر فرهنگی ومبلغین چاپلوس آن پرداخت. او به دلیل مخالفت با اطاعت کورکورانه، نه تنها ازارتش، بلکه ازمطبوعات نیزاخراج شد. درآغاز او ازجمله رمانتیکهایی بود که قیمت گزافی برای موفقیت خودپرداخت. تیراژ اولین کتاب شعرش فقط 40 عدد بود.آلن پو درطول عمرکوتاه خود، مادر، نامادری و همسرش را ازدست داد. اکثر آنان درزمان مرگ، جوان بودند. شاید به همین دلیل است که تمام قهرمانان زن او، چهره و رفتاری کودکانه ونابالغ دارند.همسر آلن پو به هنگام ازدواج 14 ساله بود و مادرش درزمان ازدواج فقط 16 سال سن داشت.به علت شایعه ضعفهای اخلاقی، آلن پو را درطول قرن 19 آمریکائیها بایکوت کرده بودند. درسال 1875 موقع نصب سنگ قبری روی آرامگاهش، وایتمن تنهاشاعری بود که شهامت شرکت درمراسم را به دیگران آموخت. ادگار آلن پو درسال 1809 بدنیا آمد و درسال 1849 درگذشت.اوازچهره های مهم تاریخ ادبیات مدرن جهان است که نماینده‌ی ادبیات آوانگارد زمان خود نیز هست. آلن پو نه تنها شاعری برجسته وداستان نویسی توانا بود، بلکه ازمهمترین نظریه پردازان آمریکا در زمینه ادبیات به شمار می‌رود. او به کار روزنامه نگاری و نقد نیز می‌پرداخت .آلن پو پایه گذار داستانهای علمی- تخیلی است. داستانهای پلیسی او اساس داستانهای جنایی درغرب شد. اوخالق داستانهای شبه علمی هم بود. داستانهای مخوف و وحشتناک اوخبرازغم ورنج و نیاز و ترسهای روزانه اش می‌دهند، یعنی روزهای تیره وتاری که بار واقعیات اجتماعی اطراف بر او آوار می‌شد. آثارش معرف سفرهای خیالی اونیز هست، نمایش عکس العمل انسان درشرایط فوق العاده سخت و توانفرسا. اودرباره‌ی کشورهای خاورمیانه نیز سفرنامه های رمانتیکی نوشت.آلن پو ازآخرین رمانتیکها وازپیشگامان مکتب « هنر برای هنر» است. جهانبینی زیباشناسی او به شعار« هنر در خدمت هنر » بسیار نزدیک است. بعدها نظریه های زیباشناسی او بودلر و سمبولیستهای فرانسوی راتحت تاثیرقرارداد وازطریق سمبولیستهای فرانسه روی ادبیات سایرکشورهای اروپایی اثرگذاشت: بودلر اشعار آلن پو را به فرانسه ترجمه کرد و مالارمه داستانهای کوتاه او را به خوانندگان غیرآمریکایی معرفی نمود.آلن پو می‌گوید که شعر خلاقیتی آهنگین اززیبایی است، والاترین شکل هنری شعر باید نزدیک شدن به موسیقی باشد، یعنی موسیقی نزدیکترین آیده آل شعر است. درشعر، بازی واژه ها باید بازی آهنگ و ملودی شعرباشد. صاحبنظران روی جنبه موسیقی زبان شعری او غالبا همنظر هستند. آلن پو تحت تاثیر اشعار لردبایرون به عشق و گذر زمان جفاکار پرداخت و از نابودی زیبایی بر اثر رشد بی رویه‌ی علم و صنعت شکایت کرد.اودرمورد داستان کوتاه معتقد بود که باید بتوان آن را دریک نشست خواند. به نظر او کوتاهی، کیفیت و صرفه جویی در واژه ها ازصفات مهم داستان خوب هستند. آلن پو درداستانهایش ازخیالپردازی و واقعیت، یعنی ازهر دو امکان استفاده می‌کند. او درداستانهای خیالی اش به طرح موضوعات علمی و فلسفی هم می‌پردازد، و درداستانهای وحشتناک تخیلی‌اش، خردگرایی منطقی را نیز گاهی عمده می‌کند. درداستانهای جنایی، او به هراس‌های باستانی بشر، مانند زنده بگوری و بازگشت مرده گان و امثال آنها می‌پردازد. در عین حال، داستانهای او خالی از طنز نیز نیستند.منتقدین ادبی، او را حلقه‌ی واسط در زنجیر ارتباط بین دوره‌ی رمانتیک و مدرن درغرب می‌دانند. گرچه او رمانتیک بود، ولی خردگرایی رانیز فراموش نمی‌کرد. او همچون بالزاک در فرانسه و گوته در آلمان، جایگاهی در سرآغاز ادبیات مدرن آمریکا اختیار می‌کند. ضمن اینکه باید توجه داشت که رمانتیک بودن سالهای نوجوانی او زیر تاثیر رمانتیکهای انگلیس مخصوصا لردبایرون است.به نظر اوباید به استقلال هنر یعنی تشکیل قطبی دربرابر جامعه با سازماندهی زیباشناسی وقوانین خاص خود، توجه شود. آلن پو یک قرن قبل از همینگوی به مطرح کردن خشونت درادبیات پرداخت.او به دلیل شرایط تاریخی از نظر سیاسی سنت گرا، و نسبت به پیشرفت وترقی علم و صنعت بدبین بود.ازجمله آثار او : داستان شبه علمی« در گردباد…»، داستان پلیسی « قتل دونفره در…»، داستان خیالی « گودال و آونگ» ، رمانی درباره یک سفر خیالی، شعر« ستاره و ناقوسها»، وداستانهای بسیاری از جمله: تنها در بهشت، بشکه، ماسک چهره مرده سرخ، قلب خائن، حشره طلایی، مردی میان جمع، فرود و سقوط خانه اوشر، مشاهدات عجیب و...، و از جمله مقالات او : شطرنج باز، اصول شاعری، و سه مقاله نظری را می‌توان نام برد.آدورنو او را خالق هنر کامل و خیالپردازی برجسته می‌دانست. داستایوسکی به ثنویت سبک او در ترکیب خیالپردازی و واقعگرایی اشاره میکرد. بودلر میگوید: " افکار و جملاتی را که می‌خواستم به روی کاغذ بیاورم، آلن پو بیست سال قبل از من نوشته بود." ژول ورن و ناباکوف نیز خود را تحت تاثیر آثار او می‌دانستند. به نظر بعضی از منتقدین، ناباکوف رمان لولیتا را به تقلید از داستانهای آلن پو نوشت. ریلکه و گئورگه، شاعران آلمانی زبان هم زیر تاثیر اشعار مدرن او قرار داشتند. بودلر و مالارمه در فرانسه، داستایوسکی در روسیه، دیکنز، و اسکار وایلد و برنارد شاو در انگلیس به دفاع شجاعانه از او و آثارش پرداختند. بعضی از نقاشان قرن 19 از علاقه مندان آثار آلن پو بودند، زیرا او توانایی خاصی در نشان دادن و به تصویر کشاندن بخشهایی از روان انسان با کمک واژه ها داشت.